Πέραν των άρθρων 388ΑΚ και 288ΑΚ, περιστατικό ανωτέρας βίας που συνέβη μετά τη σύναψη της σύμβασης, θα μπορούσε να συντείνει στην αναπροσαρμογή των συμβατικών όρων της; Κατά πάγια νομολογία του Αρείου Πάγου, η οποία είναι και κρατούσα, στην έννοια της ανωτέρας βίας περιλαμβάνεται «οποιοδήποτε ανυπαίτιο γεγονός εντελώς εξαιρετικής φύσεως, το οποίο δεν αναμενόταν, ούτε ήταν δυνατόν να προληφθεί ή να αποτραπεί από το θιγόμενο από την ανωτέρα βία μέρος, ακόμη και με μέτρα άκρας επιμέλειας και σύνεσης ή/και την καταβολή άκρας εξιδιασμένης επιμέλειας και προσοχής εκ μέρους του, ανεξάρτητα αν το γεγονός είναι εσωτερικό (στην δική του σφαίρα επιρροής) ή όχι». Σύμφωνα με την πολύ πρόσφατη γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους υπ’ αριθμ. 29/2021, που αφορά στην επίκληση ανωτέρας βίας από μισθώτρια εταιρία ξενοδοχείου, κατά το χρονικό διάστημα από το Μάρτιο 2020 ως και το Μάιο 2020, εξαιτίας της πανδημίας του ιού Covid-19, ως λόγο επιμήκυνσης του χρονικού διαστήματος, εντός του οποίου υποχρεούται να εκπληρώσει τη συμβατική υποχρέωσή της για την πραγματοποίηση επενδυτικών έργων στο ακίνητο. Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση, « από τη σύμβαση μίσθωσης… προκύπτει ότι τα δύο συμβαλλόμενα μέρη ρητά συμφώνησαν ότι σε καμία περίπτωση ανώτερη βία δε συνιστούν πράξεις ή παραλείψεις οποιασδήποτε αρμόδιας αρχής ή οργανισμού κοινής ωφέλειας που τυχόν θα εμποδίσουν την έγκαιρη και σωστή εκτέλεσή της… Όμως, οι προαναφερόμενες πρόνοιες της ρήτρας του άρθρου 14 της επίμαχης σύμβασης…, εάν εφαρμοστούν στην προκειμένη περίπτωση, θα οδηγήσουν σε διαστρέβλωση της αληθούς έννοιας των προβλεπόμενων στη σύμβαση, πέραν, βέβαια, του ότι η σχετική πρόβλεψη προφανέστατα αναφέρεται στη συνήθη κανονιστική δράση της Πολιτείας και όχι στην επιβαλλόμενη, από απρόβλεπτες και εξαιρετικές συνθήκες, για την προστασία του υπέρτατου δημοσίου αγαθού της υγείας, οπότε με βάση την αρχή της καλής πίστης και ειδικότερα, με βάση την εξειδίκευσή της,…, για να μην περιοριστεί, υπέρμετρα, το δικαίωμα της αναδόχου εταιρίας στην ελεύθερη συμμετοχή στην οικονομική ζωή του τόπου, αλλά και πρωτίστως, για λόγους επιείκειας, θα πρέπει να γίνει αποδεκτό πως και οι αποφάσεις της Πολιτείας για τον περιορισμό της διασποράς του Covid-19 και όχι βέβαια, αυτή η τούτη πανδημία, συνιστούν λόγο ανωτέρας βίας ο οποίος αν συντρέχει, μπορεί να γίνει δεκτό πως συντελεί στην αναστολή των οιωνδήποτε εκατέρωθεν συμβατικών υποχρεώσεων… Περαιτέρω, …, για να είναι δυνατή η επίκληση, ως λόγου ανωτέρας βίας, των μέτρων που έλαβε η Πολιτεία, … πρέπει να συντρέχουν οι κάτωθι προϋποθέσεις σωρευτικά: α) το συγκεκριμένο περιστατικό … προκάλεσε την αδυναμία εκπλήρωσης…, β) η μη εκπλήρωση της παροχής να προκλήθηκε από πρακτικές συνέπειες των … μέτρων της Πολιτείας… και γ) δεν υπήρχαν άλλα δικαιολογημένα μέτρα… που θα μπορούσαν να έχουν ληφθεί ώστε να αποφευχθεί… το γεγονός και οι συνέπειές του».
Της Δικηγόρου Δήμητρας Πανοπούλου
