Η υπ’ αριθμ. 1533/2025 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας αναδεικνύει σημαντικά ζητήματα στην εφαρμογή της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ για την προστασία των άγριων πτηνών στην Ελλάδα, ενώ εξετάζει και τη συμβατότητα των έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) με τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) του δικτύου Natura 2000.
Η απόφαση εκδόθηκε μετά από προδικαστικό ερώτημα προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φέρνει στο φως μια θεμελιώδη αδυναμία στην ελληνική νομοθεσία. Συγκεκριμένα, η ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε103/2012, η οποία επί σειρά ετών ρύθμιζε την προστασία των προστατευόμενων περιοχών ΖΕΠ, περιλάμβανε προστατευτικά μέτρα μόνο για τα είδη που χαρακτηρίζουν τις ΖΕΠ, παραλείποντας ωστόσο να καλύψει άλλες κατηγορίες άγριων πτηνών, όπως τα αποδημητικά. Το ΣτΕ κρίνοντας ότι αυτή η μερική προστασία δεν συνάδει με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το άρθρο 4 της ανωτέρω Οδηγίας, ακύρωσε την «παράλειψη» των αρμόδιων Υπουργών να θεσπίσουν το απαιτούμενο κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο θα εξασφαλίζει την πλήρη προστασία όλων των ειδών που χρήζουν διατήρησης, όπως απαιτεί η ενωσιακή νομοθεσία.
Σημειωτέων ότι η απόφαση του ΣτΕ δεν περιορίστηκε μόνο στην ερμηνεία των υποχρεώσεων της Ελλάδας αναφορικά με την προστασία των πτηνών, αλλά επικύρωσε και τη νομιμότητα της εγκατάστασης έργων ΑΠΕ στις ΖΕΠ, υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις. Το Δικαστήριο υπογράμμισε ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν απαγορεύει την εγκατάσταση έργων ΑΠΕ σε προστατευόμενες περιοχές, αρκεί να προηγείται μια πλήρης, επιστημονικά τεκμηριωμένη και εμπεριστατωμένη περιβαλλοντική αξιολόγηση, που να διασφαλίζει ότι τα έργα δεν θα προκαλέσουν βλάβες στην τοπική βιοποικιλότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι τα έργα ΑΠΕ θεωρούνται συμβατά με τη φιλοσοφία του δικτύου Natura 2000, καθώς η παραγωγή καθαρής ενέργειας συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η οποία απειλεί άμεσα και τα ίδια τα οικοσυστήματα που οι ΖΕΠ επιδιώκουν να προστατεύσουν.
Ως εκ τούτου, η εν λόγω απόφαση ενισχύει τη διακριτική ευχέρεια της ελληνικής διοίκησης να εξειδικεύει τα μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας, αναγνωρίζοντας ως θεμιτά και επιστημονικά αποδεκτά μέτρα, όπως τα αυτοματοποιημένα συστήματα παύσης λειτουργίας ανεμογεννητριών όταν πλησιάζουν ευαίσθητα είδη, η χρήση ορνιθολογικών δεδομένων στις περιβαλλοντικές μελέτες και η ειδική αξιολόγηση για τη χωροθέτηση έργων ΑΠΕ. Παράλληλα, το Δικαστήριο, με την απόφαση αυτή, απορρίπτει την πρόταση για γενική απαγόρευση ΑΠΕ εντός ΖΕΠ, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο δεν συνάδει με το ενωσιακό δίκαιο και την ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική.
Πρόκειται, λοιπόν, για μια απόφαση που επανατοποθετεί τη χώρα στο πλαίσιο των ενωσιακών υποχρεώσεων για την προστασία της φύσης, ενισχύοντας τη δυνατότητα συνύπαρξης της πράσινης ενέργειας με τη βιοποικιλότητα, υπό αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους.
Ευαγγελία Φιλιππάτου
Δικηγόρος Δ.Σ.Α.
ΠΜΣ Οικονομικά και Δίκαιο στις Ενεργειακές Αγορές
Το παρόν δεν αποτελεί νομική συμβουλή.
Για περαιτέρω πληροφορίες αναφορικά με τα νομικά ζητήματα που αναφέρονται ανωτέρω, μπορείτε να απευθυνθείτε στο δικηγορικό γραφείο KYROS LAW OFFICES (Oμήρου 50, Αθήνα – Τηλ. Επικοινωνίας: 2103633104 – email : [email protected]) και να συμβουλευτείτε τους εξειδικευμένους δικηγόρους.
