Εμπορικό δίκαιο – τραπεζικό δίκαιο – προστασία επενδυτή / τραπεζικού καταναλωτή
Θετική νομολογία για την προστασία επενδυτών σε σύνθετα ομολόγα – δικαίωση εντολέων μας με την υπ’αρ. 935/2025 τελεσίδικη απόφαση του ΤρΕφεΑθ
Με την απόφαση 935/2025 του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών αναγνωρίστηκε υποχρέωση του αντίδικου πιστωτικού ιδρύματος προς αποζημίωση εντολέων μας, οι οποίοι, το 2005 επένδυσαν όλες τις οικογενειακές τους αποταμιεύσεις, μετά από έντονη προτροπή των προστηθέντων της Τράπεζας, σε ομόλογα της Cyprus Popular Bank και της εταιρείας HellasTelecomeII, τα οποία όπως δέχτηκε η απόφαση αποτελούσαν σύνθετα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, πολύπλοκα και υψηλού επενδυτικού ρίσκου, και δεν αποτελούσαν σε καμία περίπτωση κατάλληλη επένδυση για τους εντολείς μας, οι οποίοι ήταν πάντοτε συντηρητικοί επενδυτές χαμηλού ρίσκου. Τα δε χρήματα που επενδύθηκαν αποτελούσαν μεγάλο μέρος των αποταμιεύσεών τους και προορίζονταν για την εξασφάλιση των ανήλικων παιδιών της οικογένειας.
Όπως αποδείχτηκε, τα επίδικα ομόλογα δεν ήταν απλά ομόλογα, αφού η απόδοσή τους ήταν συνδεδεμένη με το ύψος του διατραπεζικού επιτοκίου και ήταν μειωμένης εξασφάλισης, άρα έρχονταν τελευταία σε προτεραιότητα ικανοποίησης, στην περίπτωση ρευστοποίησης μίας εταιρείας και ήταν και ανασφάλιστα, ενέχοντας πολύ σημαντικό πιστωτικό κίνδυνο. Επίσης, στην Ελλάδα τα ομόλογα αυτά θα έπρεπε να προσφέρονται μόνο σε θεσμικούς επενδυτές – sophisticated investors, οι οποίοι θα ήταν σε θέση να κατανοήσουν την φύση και τους κινδύνους του και να αναλάβουν το σχετικό ρίσκο. Μάλιστα , το γεγονός ότι ο πρώτος ενάγων – διαχειριστής του λογαριασμού και σύζυγος της δεύτερης ενάγουσας είναι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και υψηλής μόρφωσης και το ότι είχε προηγούμενες επενδύσεις ουδόλως τον κατατάσσει στην κατηγορία του sophisticated investor – θεσμικού επενδυτή, καθώς αυτό δεν σημαίνει άνευ ετέρου ότι έχει τις ειδικές γνώσεις που προϋποθέτουν ο νόμος και η καλή πίστη για την προώθηση σύνθετων επενδυτικών προϊόντων που δεν συμβαδίζουν με το προφίλ του ιδιώτη πελάτη, και δεν λαμβάνουν υπόψη τα οικονομικά του συμφέροντα, την οικογενειακή του κατάσταση, την διάθεση ρίσκου του, το συναλλακτικό του προφίλ και το ύψος του κεφαλαίου του και των αποταμιεύσεών του.
Όπως δέχτηκε η απόφαση, οι προστηθέντες της Τράπεζας προέτρεψαν τον εντολέα μας να αγοράσει το επίδικο ομόλογο, χωρίς τον ενημερώσουν για τα ειδικότερα στοιχεία του και τους κινδύνους που ενείχε, και μη λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν ήταν εξαρχής κατάλληλος, λόγω της απειρίας και έλλειψης ειδικών γνώσεων, να το αγοράσει, καθώς και λόγω απροθυμίας του γενικότερα να αναλάβει επενδυτικό ρίσκο, καθώς στην μέχρι τότε συνεργασίας τους υπήρξε πάντοτε συντηρητικός επενδυτής. Η απόφαση έκρινε ότι η τράπεζα έπρεπε, το πρώτον να μην προωθήσει το συγκεκριμένο ομόλογο στον εντολέα μας, ο οποίος είχε την ιδιότητα του ιδιώτη πελάτη, καθώς επίσης ότι, σε δεύτερο χρόνο, έπρεπε να τον ενημερώσει κατάλληλα προκειμένου να το πουλήσει εγκαίρως προκειμένου να διασώσει έστω τμήμα του κεφαλαίου του. Μάλιστα, κρίθηκε ότι δεν του παρασχέθηκαν ούτε οι βασικές πληροφορίες σχετικά με τα αληθή χαρακτηριστικά του ομολόγου, όπως το ενημερωτικό δελτίο του, ούτε τον ενημέρωσαν ότι ήταν μειωμένης εξασφάλισης και ότι ήταν στην διακριτική ευχέρεια της εκδότριας Τράπεζας να το ανακαλέσει, ενώ η αποστολή ενημερωτικών για την πορεία της επένδυσης (statements), κρίθηκε ότι ουδόλως αποδεικνύει την πληροφόρηση για την φύση της.
Ως εκ των παραπάνω, η απόφαση έκρινε ότι η αντίδικη Τράπεζα, κατά παράβαση της καλής πίστης, παραβίασε την γενική υποχρέωση πρόνοιας και ασφάλειας, αφού δεν εκπλήρωσε την υποχρέωση ενημέρωσης και καθοδήγησης/προειδοποίησης των πελατών της, η οποία στηρίζεται στην σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ Τράπεζας-πελάτη, λόγω της συναλλακτικής τους σχέσης, έστω και χωρίς την ύπαρξη γραπτής σύμβασης παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών και του χαρακτηρισμού αυτής ως σύμβασης εντολής. Οι δε παραπάνω πληροφορίες ήταν απαραίτητες στους ενάγοντες ως αποδέκτες επενδυτικών υπηρεσιών, προκειμένου να είναι σε θέση να αντιληφθούν την μορφή της προτεινόμενης σε αυτούς τοποθέτησης των κεφαλαίων τους και κυρίως και να κατανοήσουν τους κινδύνους της. Η συμπεριφορά αυτή των προστηθέντων υπαλλήλων της Τράπεζας κρίθηκε παράνομη και υπαίτια, τόσο κατά το άρθρο 919 ΑΚ αλλά και του νόμου προστασίας καταναλωτή ν.2251/1994, ενώ συνδέεται αιτιωδώς με την ζημία τους, καθώς δεν θα είχε αυτή επέλθει αν δεν είχε μεσολαβήσει η παραβίαση των ως άνω υποχρεώσεων από τους προστηθέντες της Τράπεζας. Ομοίως έκρινε η απόφαση και σε σχέση με την αγορά ομολογιών της εταιρείας HELLASTELECOMII, προϊόν έτι περαιτέρω επικίνδυνο (χαρακτηριστικό το ότι η εκδότρια εταιρεία πτώχευσε 2 μήνες μετά την αγορά από τους ενάγοντες!)
Συμπερασματικά, η απόφαση δικαίωσε τους εντολείς μας, στους οποίους επιδικάστηκε ως αποζημίωση ολόκληρο το ποσό το οποίο απώλεσαν λόγω της προπεριγραφείσας παράνομης συμπεριφοράς και το οποίο αντιστοιχούσε στην αγορά των επίδικων ομολόγων καθώς και χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη την οποία υπέστησαν. Ιδιαίτερης σημασίας για την διαμόρφωση της νομολογίας είναι το γεγονός ότι το Δικαστήριο έκρινε ότι ακόμα και αν ο επενδυτής είναι άτομο υψηλού μορφωτικού επιπέδου, με πανεπιστημιακή εκπαίδευση, όπως επιχειρηματίας, γιατρός, δικηγόρος, συμβολαιογράφος κ.ο.κ. , και ακόμα και αν έχει προηγούμενες επενδύσεις, αυτό δεν σημαίνει άνευ ετέρου ότι έχει τις ειδικές γνώσεις που προϋποθέτει η προώθηση σε αυτόν επενδυτικών προϊόντων που δεν συμβαδίζουν με το προφίλ του ιδιώτη πελάτη και η μη λήψη υπόψη των οικονομικών του συμφερόντων.
Έλενα Κυριακοπούλου
Δικηγόρος
ΠΜΣ Εμπορικού Δικαίου
