Το δικαίωμα κάθε πολίτη στην ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του κράτους και πηγάζει ευθέως εκ του Άρθρου 17 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια, όταν και όπως ο νόμος ορίζει, και πάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το δικαίωμα στην περιουσία προστατεύεται από το άρθρο 1 του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Επιπλέον, στη διάταξη του άρθρου 19 του ν. 3028/2002 προβλέπεται ρητώς η υποχρέωση του κράτους για καταβολή πλήρους αποζημίωσης στις ειδικότερες περιπτώσεις όπου ο πολίτης έχει στερηθεί οριστικά την κατά προορισμό χρήση του ακινήτου του ή έχουν επιβληθεί στο ακίνητό του ουσιώδεις οριστικοί περιορισμοί για την προστασία μνημείων, αρχαιολογικών χώρων ή ιστορικών τόπων.
Έναυσμα για την ανάδειξη ζητημάτων αποζημίωσης λόγω στέρησης ή οριστικού περιορισμού της ιδιοκτησίας στην χώρα μας, αποτέλεσαν ορισμένες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Στην Ελλάδα, αρκετοί είναι οι ιδιοκτήτες οι οποίοι δεν δύνανται να αξιοποιήσουν τα ακίνητά τους, διότι οι περιοχές στις οποίες βρίσκονται τα ακίνητα κηρύχθηκαν ως αρχαιολογικοί χώροι και συμπεριλήφθηκαν σε ζώνες απόλυτης προστασίας, κατόπιν έκδοσης αιφνίδιων αποφάσεων της Διοίκησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόβλεψη του Άρθρου 13 του Ν. 3028/2002, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Ν. 4858/2021, ώστε, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου, είναι δυνατόν να καθορίζεται μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους εκτός σχεδίου πόλεως ή εκτός ορίων νομίμως υφισταμένων οικισμών, περιοχή στην οποία απαγορεύεται παντελώς η δόμηση (Ζώνη Προστασίας Α/).
Στις ανωτέρω περιπτώσεις, η ταυτόχρονη άρνηση της Διοίκησης να καταβάλει αποζημίωση στους πολίτες, ιδιοκτήτες των ακινήτων που υπάγονται στους ανωτέρω περιορισμούς, οι οποίοι έχουν απωλέσει το δικαίωμα αξιοποίησης, χρήσης ή κάρπωσης των ακινήτων τους, συνιστά παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιοκτησία, όπως αυτή προστατεύεται από τις διατάξεις που προπαρατέθηκαν.
Σε κάθε περίπτωση, ο ιδιοκτήτης μπορεί να προστατευθεί ακολουθώντας την απαραίτητη νομική διαδικασία, και να ζητήσει την καταβολή αποζημίωσης, ασκώντας αγωγή ενώπιον των αρμόδιων διοικητικών Δικαστηρίων. Τα ελληνικά Δικαστήρια, με βάση την ανωτέρω νομολογία του ΕΔΔΑ, έχουν δικαιώσει τους ενάγοντες και έχουν αποζημιώσει ιδιοκτήτες ακινήτων, οι οποίοι έχουν στερηθεί το δικαίωμα αξιοποίησης της ιδιοκτησίας τους κατά τα ανωτέρω.
Εάν αντιμετωπίζετε παρόμοια κατάσταση με το ακίνητό σας, μπορείτε να απευθυνθείτε στο γραφείο μας, προκειμένου να εξετάσουμε ατομικά την υπόθεσή σας και να σας συμβουλεύσουμε για τα δικαιώματά σας.
Ηλιάνα Ανδρώνου
