Στο κληρονομικό δίκαιο, όταν υφίσταται εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή (όταν δηλαδή δεν υπάρχει διαθήκη) καλούνται στην κληρονομιά οι κατιόντες του κληρονομούμενου με σκοπό είτε την αποδοχή, είτε την αποποίησή της. Οι κατιόντες καλούνται κατά τάξεις, οι οποίες προβλέπονται εκ του νόμου και εφαρμόζεται η αρχή της προτεραιότητας. Τι οφείλουν, ωστόσο, να συνεισφέρουν εκατέρωθεν οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι εφόσον έχουν δεχθεί δωρεά ή παροχή χωρίς αντάλλαγμα από τον κληρονομούμενο όσο ζούσε;
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1895 του Αστικού Κώδικα, οι κατιόντες, όταν κληρονομούν εξ αδιαθέτου, έχουν την υποχρέωση να συνεισφέρουν ο ένας στον άλλον οτιδήποτε τους δώρισε ή οπωσδήποτε τους παραχώρησε χωρίς αντάλλαγμα ο κληρονομούμενος, όσο ζούσε, καθώς και ό,τι δαπάνησε για την επαγγελματική μόρφωσή τους, εφόσον αυτό υπερέβαινε ό,τι θα ήταν σύμφωνο με την οικονομική κατάσταση του κληρονομουμένου. Επιπλέον, ορίζεται ότι δεν υφίσταται υποχρέωση συνεισφοράς αν ο κληρονομούμενος το όρισε, όταν έδωσε την παροχή ή έκανε τη δαπάνη.
Πώς, όμως, γίνεται η συνεισφορά αυτή; Κατά τη διάταξη του άρθρου 1899 του Αστικού Κώδικα, η συνεισφορά γίνεται με τον υπολογισμό της αξίας της παροχής, για την οποία υπάρχει υποχρέωση συνεισφοράς, στην κληρονομιά που πρέπει να διανεμηθεί μεταξύ των κατιόντων και με την αφαίρεση κατόπιν της αξίας της από τη μερίδα εκείνου που έχει υποχρέωση συνεισφοράς. Για τον δε προσδιορισμό της αξίας της παροχής κρίσιμος είναι ο χρόνος κατά τον οποίον έγινε η παροχή.
Σε περίπτωση, ωστόσο, που η αξία της παροχής που συνεισφέρεται από έναν κατιόντα είναι μεγαλύτερη από τη μερίδα που του ανήκει, τότε αυτός δεν έχει υποχρέωση για το επιπλέον. Όπως προβλέπει η διάταξη του άρθρου 1900 του Αστικού Κώδικα, σε αυτήν την ως άνω περίπτωση η κληρονομιά διανέμεται μεταξύ των λοιπών κληρονόμων χωρίς να υπολογίζεται η παροχή που έπρεπε να συνεισφέρει ο κατιών.
Επιπρόσθετες ειδικές διατάξεις προβλέπονται στο νόμο αναφορικά με τις περιπτώσεις συνεισφοράς στη θέση άλλου, σε περίπτωση διαδοχής από διαθήκη και σε περίπτωση που η παροχή έγινε σε απώτερο κατιόντα.
Ελένη Παλαμίδα
