Εν κατακλείδι, διαχρονικά αποτελεί αντικείμενο προβληματισμού το αν η οικονομική κρίση συνιστά λόγο απρόοπτης μεταβολής των συνθηκών. Όπως είδαμε, ο Άρειος Πάγος απάντησε στο επίμαχο ερώτημα διά της πρόσφατης απόφασής του υπ’ αριθμ. 1145/2019, περί της εφαρμογής του 388ΑΚ, όπου απεφάνθη ότι δεν είναι αρκετή η επίκληση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, αλλά επιβάλλεται να κριθεί και με βάση τις λοιπές συνθήκες, όπως το αναμενόμενο κέρδος από τη σύμβαση, την οικονομική κατάσταση των μερών κ.ά. Κατά λέξη, το ανώτατο δικαστήριο απεφάνθη ότι «απρόβλεπτα καθίστανται τα περιστατικά που έλαβαν χώρα εκ των υστέρων, μετά τη σύναψη της σύμβασης και δεν ήταν δυνατόν να διαγνωσθούν, υπό ομαλές οικονομικές συνθήκες. Απρόοπτη μεταβολή … μπορεί να αποτελέσει και η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Χώρας, όταν είναι έκτακτης φύσεως και τόσο μεγάλη, ώστε να υπερβαίνει τις συνήθεις ή λογικά προβλεπόμενες διακυμάνσεις της σταθερότητας και ανατρέπει τους υπολογισμούς των μερών κατά την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη. Για να στοιχειοθετηθεί, όμως, περίπτωση εφαρμογής του 388ΑΚ δεν αρκεί μόνη η εν λόγω επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Χώρας, αλλά θα πρέπει να κριθεί και σε σχέση με τις υπόλοιπες συνθήκες και ιδίως, το αναμενόμενο κέρδος από τη σύμβαση, την οικονομική κατάσταση των μερών, την εξυπηρετούμενη ανάγκη αυτών με τη σύμβαση και τις υποχρεώσεις προς τρίτους που εξαρτώνται από τη σύμβαση, έτσι ώστε οι συνέπειες από την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Χώρας να έγιναν δυσβάστακτες για το ένα των συμβαλλόμενων μερών και να υπερβαίνουν τον κίνδυνο που, κατά τις συνηθισμένες συνθήκες, αναλαμβάνει κάθε συμβαλλόμενος, όταν μάλιστα αποφασίζει σύναψη σύμβασης που πρόκειται να εκτελεστεί στο μέλλον». Κατά συνέπεια, είναι γεγονός ότι η οικονομική κρίση αυτή καθεαυτή, η οποία πλήττει την Ελλάδα την τελευταία δεκαετία, δεν αποτελεί από μόνη της έκτακτο και απρόβλεπτο γεγονός ικανό να δικαιολογήσει την εφαρμογή του 388ΑΚ, ιδίως στις παρούσες συνθήκες ρευστότητας της διεθνούς οικονομίας.
Της Δικηγόρου Δήμητρας Πανοπούλου
