Οι διατάξεις του Πτωχευτικού Νόμου 4738/2020 με τίτλο «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας» διαμορφώνουν ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο που αφορά σε φυσικά πρόσωπα και σε πολύ μικρές επιχειρήσεις που, εφόσον πληρούν τα προβλεπόμενα εκ του νόμου κριτήρια της «πολύ μικρής οντότητας» και έχουν περιέλθει σε σοβαρή οικονομική δυσχέρεια αδυνατώντας να αντεπεξέλθουν στις οφειλές τους, δύνανται πλέον μέσω της απλοποιημένης διαδικασίας πτώχευσης μικρού αντικειμένου να αποκτήσουν μια ουσιαστική δεύτερη ευκαιρία με την απαλλαγή από τα χρέη τους.
Πώς, όμως, επιτυγχάνεται αυτό για τους οφειλέτες που είναι φυσικά πρόσωπα;
Σύμφωνα με το άρθρο 192 του Ν. 4738/2020, οφειλέτης – φυσικό πρόσωπο απαλλάσσεται πλήρως από κάθε οφειλή προς τους πτωχευτικούς πιστωτές, ανεξαρτήτως του αν έχουν αναγγελθεί ή όχι, τριάντα έξι (36) μήνες από την ημερομηνία κήρυξης της πτώχευσης εκτός εάν εντός της παραπάνω προθεσμίας υποβληθεί προσφυγή οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον κατά της απαλλαγής του. Η απαλλαγή έχει ως συνέπεια και την παύση των στερήσεων δικαιωμάτων τις οποίες συνεπάγεται η πτώχευση. Η ως άνω προθεσμία μπορεί να ορισθεί σε ένα (1) έτος για τους οφειλέτες που πληρούν τα κριτήρια της παρ. 3 του άρθρου 92 του Ν. 4738/2020, ήτοι εφόσον μετά από αίτηση του οφειλέτη διαπιστωθεί από το πτωχευτικό δικαστήριο ότι η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει την κύρια κατοικία του ή/και άλλα πάγια περιουσιακά του στοιχεία που υπερβαίνουν σε αξία το δέκα τοις εκατό (10%) των συνολικών του υποχρεώσεων και η ελάχιστη αξία τους δεν υπολείπεται των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ, εξαιρουμένων όσων έχουν αποκτηθεί στην διάρκεια των δώδεκα (12) μηνών που προηγούνται της υποβολής της αίτησης πτώχευσης.
Σύμφωνα δε με την υπ’ αριθμόν 5 παράγραφο του άρθρου 192, με ισχύ από 11η-04-2025, μετά το πέρας της προθεσμίας απαλλαγής ο εισηγητής δικαστής, κατόπιν αίτησης του οφειλέτη, αφού λάβει έκθεση του συνδίκου για το ύψος των οφειλών που έχουν επαληθευθεί κατά την πτωχευτική διαδικασία και για το ύψος της αξίας των ακινήτων και λοιπών πάγιων περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, και εφόσον δεν εκκρεμεί προσφυγή κατά της απαλλαγής, εκδίδει πράξη με την οποία διαπιστώνει την επέλευση της απαλλαγής του οφειλέτη από τις οφειλές του, κατά τα εκ του νόμου προβλεπόμενα.
Τι συμβαίνει, ωστόσο, όταν η Αίτηση Πτώχευσης απορρίπτεται από το Πτωχευτικό Δικαστήριο λόγω ανεπάρκειας της περιουσίας ή του εισοδήματος του οφειλέτη – φυσικού προσώπου για την κάλυψη των εξόδων της διαδικασίας και διατάσσεται η καταχώρηση του ονόματός του στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας κατά τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 4 του άρθρου 77 του Ν. 4738/2020;
Καταρχάς, είναι απαραίτητο να διευκρινισθεί ότι στην ως άνω περίπτωση, δεν επέρχονται οι συνέπειες κήρυξης σε πτώχευσης (λ.χ. πτωχευτική απαλλοτρίωση, αναστολή ατομικών διώξεων, συλλογική εκτέλεση στην περιουσία του οφειλέτη κ.α.). Επέρχεται, ωστόσο, η απαλλαγή του καταχωρηθέντος οφειλέτη φυσικού προσώπου, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις των άρθρων 192-196 του Ν. 4738/2020, και ειδικότερα η απαλλαγή επέρχεται κατόπιν παρέλευσης τριετίας από την εγγραφή του ονόματός του στο ως άνω μητρώο, χρονικό διάστημα εντός του οποίου δεν αναστέλλονται οι ατομικές διώξεις των δανειστών του οφειλέτη, οι οποίοι δύνανται να κινήσουν, εντός της τριετίας, διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, ανεξαρτήτως αν είναι ενέγγυοι ή όχι (ΜΠρ.Πειρ.5547/2025).
Σύμφωνα δε με την προαναφερθείσα υπ’ αριθμόν 5 παράγραφο του άρθρου 192 του Ν. 4738/2020, και υπό την προϋπόθεση ότι δεν εκκρεμεί προσφυγή κατά της απαλλαγής, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 193 του ίδιου νόμου, η πράξη του εισηγητή δικαστή εκδίδεται μετά από αίτημα του οφειλέτη που συνοδεύεται από στοιχεία σχετικά με την αξία της περιουσίας και το ύψος των οφειλών του κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης που διέταξε την καταχώριση του ονόματός του στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας του άρθρου 213.
Σύμφωνα, βέβαια, με το άρθρο 196 του Ν. 4738/2020, η απαλλαγή του οφειλέτη από τα χρέη, κατά περίπτωση, δεν θίγει με οποιονδήποτε τρόπο τη συνέχιση της διαδικασίας ρευστοποίησης και διανομής των στοιχείων της πτωχευτικής περιουσίας και τα δικαιώματα των πιστωτών επί αυτών, συμπεριλαμβανομένων και των άδηλων εισοδημάτων ή περιουσιακών στοιχείων, τα οποία δολίως ή εξ αμελείας απεκρύβησαν στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας από τον οφειλέτη αλλά και των δικαιωμάτων των ενέγγυων πιστωτών επί υπεγγύων στοιχείων του οφειλέτη, η οποία διεξάγεται και ολοκληρώνεται σύμφωνα με τις προβλέψεις του προαναφερθέντος πτωχευτικού νόμου. Επιπλέον, κρίνεται σημαντικό να τονισθεί ότι η απαλλαγή του οφειλέτη εκ της πρωτοφειλής ή εγγυήσεως δεν επηρεάζει τις απαιτήσεις έναντι των λοιπών συνοφειλετών ή εγγυητών που ενέχονται εκ του νόμου ή δυνάμει δικαιοπραξίας.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το άρθρο 194 (Ν. 4738/2020) δύναται υπό προϋποθέσεις να εξαιρεθούν οφειλές από την απαλλαγή του οφειλέτη, ενώ το άρθρο 195 (Ν. 4738/2020) περιλαμβάνει ειδικές προβλέψεις αναφορικά με την απαλλαγή φυσικών προσώπων που εκ του νόμου έχουν αλληλέγγυα ευθύνη λόγω της εκπροσωπευτικής ή διοικητικής τους σχέσης με οφειλέτη νομικό πρόσωπο.
Η εν λόγω νομοθετική πρόβλεψη για παροχή δυνατότητας απαλλαγής, προσφέρει μια αποτελεσματική αντιμετώπιση της οικονομικής αδυναμίας των οφειλετών, επιτρέποντάς τους να ξεκινήσουν εκ νέου και με βιώσιμες προοπτικές την οικονομική τους δραστηριοποίηση ενώ αναμφίβολα συμβαδίζει με το γενικότερο πνεύμα του ευρωπαϊκού πλαισίου αφερεγγυότητας που επιβάλλει στα κράτη-μέλη να θεσπίζουν αποτελεσματικούς μηχανισμούς οικονομικής αποκατάστασης.
Ελένη Παλαμίδα
Ασκ. Δικηγόρος Δ.Σ.Α.
Το παρόν δεν αποτελεί νομική συμβουλή.
Για περαιτέρω πληροφορίες αναφορικά με τα νομικά ζητήματα που αναφέρονται ανωτέρω, μπορείτε να απευθυνθείτε στο δικηγορικό γραφείο KYROS LAW OFFICES (Oμήρου 50, Αθήνα – Τηλ. Επικοινωνίας: 2103633104 – email : info@kyroslawoffices.gr) και να συμβουλευτείτε τους εξειδικευμένους δικηγόρους.
