Στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού των σχέσεων μεταξύ Κράτους και Πολιτών, ο νομοθέτης έχει επιδιώξει την καθιέρωση της ηλεκτρονικής κοινοποίησης των πράξεων της Φορολογικής Διοίκησης, μέσω του πληροφοριακού συστήματος Taxisnet, ως κύριου μέσου επικοινωνίας. Παρά ταύτα, η δυνατότητα της κοινοποίησης και μέσω φυσικών μέσων -κυρίως μέσω συστημένης επιστολής- παραμένει νομικά κατοχυρωμένη.
Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. ΠΟΛ 1180/27-9-2018 εγκύκλιο, το άρθρο 5 παρ. 5 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας εισάγει μαχητό τεκμήριο νόμιμης κοινοποίησης για τις πράξεις της φορολογικής διοίκησης, που αποστέλλονται ταχυδρομικώς. Συγκεκριμένα, τεκμαίρεται ότι η κοινοποίηση ολοκληρώθηκε μετά την πάροδο 15 ημερών από την ημερομηνία αποστολής, ακόμη κι αν δεν έχει υπάρξει επιβεβαίωση παραλαβής.
Το εν λόγω τεκμήριο, ωστόσο, δεν εφαρμόζεται αδιακρίτως και μπορεί να ανατραπεί, εφόσον προσκομιστούν αντίθετα αποδεικτικά στοιχεία: Αφενός, όταν από το αποδεικτικό επίδοσης της ταχυδρομικής υπηρεσίας προκύπτει ότι η πράξη της Φορολογικής Διοίκησης επιδόθηκε στον φορολογούμενο σε ημερομηνία μεταγενέστερη του 15θημέρου (ΣτΕ 1115/2021), τότε δεν χωρεί εφαρμογή του τεκμηρίου, αλλά λαμβάνεται υπόψη η πραγματική ημερομηνία παραλαβής της πράξης. Αφετέρου, όταν ο φορολογούμενος αμφισβητεί ρητά την παραλαβή της πράξης, το βάρος απόδειξης μετατίθεται στη φορολογική διοίκηση. Εκείνη υποχρεούται να αποδείξει, με κάθε πρόσφορο μέσο, είτε την πραγματική παραλαβή είτε την πλήρη γνώση του περιεχομένου της πράξης από τον φορολογούμενο (ΣτΕ 922& 923/2024).
Κατά συνέπεια, το τεκμήριο κοινοποίησης λειτουργεί ως εργαλείο διοικητικής ευχέρειας, διασφαλίζοντας την τυπική νομιμότητα της διαδικασίας, χωρίς να καταργεί το δικαίωμα του πολίτη να αποδείξει ότι δεν έλαβε γνώση της πράξης.
Η ορθή εφαρμογή του τεκμηρίου απαιτεί ερμηνευτική σύνεση και τεκμηριωμένη κρίση, ώστε να μην υπονομεύονται η αρχή της προηγούμενης ακρόασης και το δικαίωμα σε αποτελεσματική δικαστική προστασία. Η σταδιακή μετάβαση σε πλήρως ψηφιακές κοινοποιήσεις, μέσω Taxisnet, οφείλει να συνοδεύεται από εγγυήσεις διαφάνειας και προσβασιμότητας, ώστε να μη μετατρέπεται η τεχνολογία σε μέσο περιορισμού των δικαιωμάτων των φορολογουμένων.
Ευαγγελία Φιλιππάτου
